Τέχνη Σκέψης & Θεραπείας

Το καθεστώς των Φαρμάκων

Επιθυμώντας πάντα να προσεγγίζουμε με αμέριστο ενδιαφέρον, σεβασμό και αγάπη το ζήτημα της υγείας μας, σωματικής και ψυχικής, δεν μπορούμε να αποφύγουμε να μιλήσουμε για έναν από τους πιο καίριους και παράλληλα αμφιλεγόμενους παράγοντες που συντελούν στη διατήρηση ή όχι της υγείας μας. Ο λόγος για τα φάρμακα και τη σχέση που έχει ο άνθρωπος με αυτά. Ακολουθεί ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον και αρκετά περιεκτικό άρθρο που βρήκαμε στην ιστοσελίδα outer.gr και αποτελεί μια πραγματικά καλή αφορμή για προβληματισμό και περίσκεψη...

Την επόμενη φορά που θα αισθανθείτε κάποια ενόχληση ή κάποιον πονοκέφαλο, κάντε τη χάρη στον εαυτό σας και στο σώμα σας αφήνοντας τον οργανισμό να ξεπεράσει μόνος του την όποια υπολειτουργία ή επιπλοκή. Η χρήση φαρμάκων, ακόμα και αν γίνεται με μέτρο, αποδεικνύεται ότι μακροπρόθεσμα επιφέρει στον οργανισμό τις πολλαπλάσιες βλάβες απ'αυτές που επιδιόρθωσε, με χειρότερη πιθανότητα τον θάνατο.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι μέσα στις 500 πιο κερδοφόρες εταιρίες του πλανήτη, δέκα φαρμακευτικές βιομηχανίες σημειώνουν κέρδη που ξεπερνά το άθροισμα των κερδών των υπόλοιπων 490 επιχειρήσεων, κέρδη που ξεπερνούν τα 30 δις δολλάρια (πηγή: Fortune 500).  

Από πού προέρχονται τα υπέρογκα κέρδη των φαρμακοβιομηχανιών?
Υπάρχουν 3 (τουλάχιστον) κύριοι παράγοντες που παίζουν ζωτικό ρόλο στη ραγδαία ανάπτυξη των φαρμακευτικών βιομηχανιών. Αυτοί είναι:

• Η ευαισθητοποίηση και η άγνοια των πολιτών, καθώς δικαίως τοποθετούν την υγεία τους παραπάνω απ'οτιδήποτε άλλο. Κάθε χρηματικό αντίτιμο για την προμήθεια ενός φαρμάκου που θα εξασφαλίσει την υγεία τους, είναι σχετικά αμελητέο και πάντα βρίσκουν τρόπο να το προμηθευτούν (ακόμα και αν δεν είναι απόλυτα σίγουρο ότι θα τους βοηθήσει). Ασφαλώς, οι φαρμακοβιομηχανίες το γνωρίζουν καλά αυτό, με αποτέλεσμα συχνά να δίνουν κάποιο «νέο» φάρμακο που υπερβαίνει εξωφρενικά το κόστος παραγωγής, φτάνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις το 10.000%! Όσο απαράδεκτο και αν ακούγεται, συμβαίνει χάρη στη δική μας άγνοια και πάνω στις δικές μας πλάτες.

• Το γεγονός ότι οι περισσότερες χρηματοδοτήσεις που παίρνουν τα πανεπιστήμια για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων δεν προέρχονται από τις φαρμακευτικές εταιρίες αλλά από τα αντίστοιχα κράτη στα οποία εδρεύουν τα πανεπιστήμια. Παρ'ολ'αυτά, οι φαρμακοβιομηχανίες, κυρίως μέσω του τύπου, έχουν επιβάλλει το μύθο ότι οι ίδιες ξοδεύουν υπέρογκα ποσά σε έρευνες, πράγμα που αγγίζει τα όρια της φαντασίας. Φυσικά, αφού αυτές οι έρευνες ολοκληρωθούν και κατωχυρωθούν από τα πανεπιστήμια, στη συνέχεια πωλούνται στις φαρμακοβιομηχανίες οι οποίες απαλλάσονται τόσο από έναν μεγάλο κόπο όσο και από τις τεράστιες δαπάνες που θα απαιτούνταν για την υποστήριξη των ερευνών. Επιπλέον, αυτό συνεπάγεται με τη στροφή των πανεπιστημιακών ερευνών σε τομείς της ιατρικής που έχουν εμπορικές εφαρμογές, αποφεύγοντας να εξερευνήσουν νέους τομείς της ιατρικής για να μη ρισκάρουν την «οικονομική τύχη» της έρευνας (πηγή: the truth about drug companies, by Marcia Angell).

• Η κατοχύρωση της ευρεσιτεχνίας (patent) ενός νέου φαρμάκου, καθιστά την εταιρία που την ανακάλυψε αποκλειστικό παραγωγό αυτού του φαρμάκου. Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε κράτος υπάρχει ένα νομικό πλαίσιο, σύμφωνα με το οποίο καμία άλλη εταιρία δεν έχει το δικαίωμα να εμπορευτεί την ίδια patent πριν την πάροδο ορισμένων χρόνων (περίοδος που ποικίλλει από 5 μέχρι 15 χρόνια). Δηλαδή, η εταιρία που «εφηύρε» το συγκεκριμένο φάρμακο, έχει την αποκλειστικότητα στο εμπόριο (για το συγκεκριμένο φάρμακο) για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το τί γίνεται όταν παρέλθει αυτός ο χρόνος, το περιγράφει χαρακτηριστικά ο δρ. Sharon Levine (διευθυντής του ιατρικού ομίλου Kaiser) σε συνέντευξη στο κανάλι ABC: «Εάν ως κατασκευαστής μπορώ να αλλάξω ένα μόριο και να έχω άλλα είκοσι χρόνια αποκλειστικών δικαιωμάτων διάθεσης, πείθοντας τους ιατρούς να συνταγογραφούν και τους καταναλωτές να ζητούν τη νέα μορφή του Prilosec ή του εβδομαδιαίου Prozak αντί για το ημερήσιο, γιατί να ξοδεύω χρήματα σε μια πολύ πιό αβέβαιη κατεύθυνση, με τη λήξη των δικαιωμάτων μου, αναζητώντας ολοκαίνουρια φάρμακα?» (πηγή: Hellenic Nexus τ.13 σ.39-40)

Ως επιστέγασμα στην επιτυχή πορεία τους, οι πολυεθνικές αναλαμβάνουν μια ανηλεή και πολλές φορές ανήθικη προώθηση των προϊόντων τους μέσω του τύπου, ο οποίος μεταξύ άλλων αναλαμβάνει και τον εκφοβισμό του κοινού δημιουργώντας ανασφάλεια στους ανθρώπους - γεγονός που μεταφράζεται σε «προϋποθέσεις ζήτησης».      Ο φόβος έχει αποδειχτεί πως είναι ο πιο σημαντικός σύμμαχος των πολιτικών μάρκετινγκ που ακολουθούν οι φαρμακοβιομηχανίες, αντιπαραβάλλοντας σε ένα ασυνείδητο επίπεδο εικόνες θανάτου και αρρώστιας με τα αντίστοιχα για την κάθε περίπτωση φάρμακα που μπορούν να τον εμποδίσουν. Έτσι, ένας μέσος άνθρωπος μέσης ηλικίας μπορεί για προληπτικούς λόγους να καταναλώνει χάπια για τη χοληστερίνη του, με το φόβο να μην πάθει κάποιο έμφραγμα σε διαφορετική περίπτωση. Για τις εταιρίες, με τη σειρά τους, φαίνεται να είναι πολύ πιο λογικό το να ξοδεύουν πολλά εκατομμύρια για να διαφημίσουν αυτά τα χάπια, παρά να οργανώσουν μια εκστρατεία για την ενημέρωση γύρω από την υγιεινή διατροφή. Και είναι λογικό, γιατί αν ο άνθρωπος μάθαινε να τρώει πιο υγιεινά, δεν θα χρειαζόταν κανένα από αυτά τα χάπια.

Προπαρασκευαστικό στάδιο
Όταν παραχθεί ένα φάρμακο, το επόμενο βήμα είναι η δοκιμή του πάνω σε «πειραματόζωα» για να διαπιστωθούν τα αποτελέσματα του φαρμάκου. Είναι μεν μια διαδικασία που δε γίνεται να παρακαμφθεί, ωστόσο οι φαρμακευτικές εταιρίες καθιστούν ακόμη πιο απάνθρωπη την αντιμετώπιση του ανθρώπου - πλέον ως κάτι το αναλώσιμο. Τα ερευνητικά κέντρα των εταιριών αυτών βρίσκονται συνήθως σε πόλεις όπως το Μαϊάμι, τη Κολομβία, την Κούβα κ.α., όπου «συμπτωματικά» υπάρχει μια μεγάλη μεταναστευτική δραστηριότητα. Οι άνθρωποι που φτάνουν σε αυτές τις πόλεις είναι ως επί των πλείστων αγράμματοι (πολλές φορές δεν ξέρουν καν αγγλικά), αγωνιούν για την τύχη τους και προσπαθούν να φτιάξουν τη ζωή τους ψάχνοντας για μια δουλειά. Συνεπώς, αποτελούν εύκολα θύματα για τα ερευνητικά κέντρα καθώς οι ίδιοι δυσκολεύονται να διαβάσουν (και τελικά αδυνατούν να κατανοήσουν) ακόμη και το συμβόλαιο όπου περιέχει σύνθετους ιατρικούς όρους, δήθεν πληροφορώντας τους για τους κινδύνους που διατρέχουν. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο ταυτόχρονης δοκιμής παραπάνω από δύο φαρμάκων στα «πειραματόζωα» αυτά, ενώ κατά διαστήματα έχουν υπάρξει και αναφορές για πειράματα νέων φαρμάκων πάνω σε μικρά παιδιά! Υπολογίζεται ότι πάνω από 37 εκατομμύρια εθελοντές υπόκεινται σε τέτοια πειράματα κάθε χρόνο, μόνο στην Αμερική (πηγή: laleva.org).  

Σαν να μην έφταναν αυτά, πλέον το ιερατείο της ιατρικής επιστήμης επεκτείνεται και σε υγιείς (μέχρι πρότινος) ανθρώπους, που είτε εισέρχονται στην κατηγορία των πασχόντων από «νέες ασθένειες», είτε ενδίδουν στη συνεχή προπαγάνδα γύρω από την πρόληψη πιθανών ασθενειών στο μέλλον. Όπως ανέφερε η Lynn Payer, επιστημονική συντάκτρια με εμπειρία στην ιατρική θεματολογία, υπήρχε μια ολόκληρη διαδικασία που την περιέγραφε ως «πώληση ασθενειών» και αφορούσε τον τρόπο με τον οποίο οι γιατροί και οι φαρμακευτικές εταιρείες διευρύνουν, χωρίς να χρειάζεται, τους ορισμούς των παθήσεων, έτσι ώστε να δέχονται περισσότερους ασθενείς και να εμπορεύονται περισσότερα φάρμακα (Lynn Payer, «Disease-Mongers: How Doctors, Drug Companies and Insurers Are Making You Feel Sick», John Wiley & Sons, Νέα Υόρκη, 1994).

Μιλώντας για φάρμακα στην Ελλάδα
Μακριά από την Αμερικανική Δύση, τα πράγματα στην ελληνική πραγματικότητα δε φαίνεται να είναι πιο αισιόδοξα. Οι Έλληνες έχουν άλλη μια πρωτιά στην Ευρώπη, αυτή της ανάπτυξης ανθεκτικών στελεχών από την αλόγιστη χρήση φαρμάκων. Παρ'όλο που είναι συχνό το φαινόμενο της απόσυρσης φαρμάκων τα οποία αποδείχτηκαν επικίνδυνα για τη δημόσια υγεία έπειτα από μακρόχρονη διάθεσή τους στο εμπόριο, οι Έλληνες δε φαίνεται να φοβούνται τίποτα - ή μάλλον δε φαίνεται να γνωρίζουν τίποτα. Έτσι συρρέουν κατά δεκάδες στα φαρμακεία, ιδιαίτερα σε περιόδους γιορτών, αγοράζοντας κάθε είδους αναλγητικά, αντιβηχικά, αντιπυρετικά, αντιβιοτικά και κάθε άλλο «απαραίτητο» φάρμακο. Πρώτα σε πωλήσεις φάρμακα στην Ελλάδα είναι οι ασπιρίνες και τα αναλγητικά τύπου depon, ενώ τη δεύτερη θέση καταλαμβάνουν πανηγυρικά τα αντικαταθλιπτικά.  Λέγεται πως όσα φαρμακεία έχει η Θεσσαλονίκη, τόσα έχει και ολόκληρη η Αυστρία. Αν συμπεριλάβουμε σ'αυτό και το πλήθος των γιατρών που συνταγογραφούν στην Ελλάδα καθώς και το χαμηλό ποσοστό της νοσοκομειακής κατανάλωσης φαρμάκων, τότε αντικρίζουμε μια πολύ θλιβερή εικόνα... Την εικόνα της μαζικής και απαράδεκτα αλόγιστης χρήσης φαρμάκων! Κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι διατίθενται στην Ελλάδα περισσότερα από 440 εκατομμύρια μονάδες φαρμάκων, εκ των οποίων μόνο τα 55 εκατομμύρια καταναλώνονται εντός των νοσοκομείων. Ως κερασάκι στην τούρτα θα μπορούσαμε να προσθέσουμε την καταγραφή τουλάχιστον 12.000 δηλητηριάσεων από φάρμακα στην Ελλάδα σε ετήσια βάση, με τα ηρεμιστικά, αγχολυτικά (δηλητηρίαση από παρακεταμόλη) και αντιβιοτικά φάρμακα να κατέχουν την πρώτη και δεύτερη θέση αντίστοιχα ως αιτία δηλητηρίασης (Στατιστικά επιδημιολογικά στοιχεία Κέντρου Δηλητηριάσεων του 2007).   

Μιλώντας για ουσιαστική πρόληψη
Τελικά, η καλύτερη πρόληψη που θα μπορούσε να γίνει είναι η αποχή απέναντι σε οποιαδήποτε φαρμακευτική ουσία, αλλά παράλληλα και η υγιεινή ζωή. Παραδείγματα αποτυχίας της ιατρικής μπροστά στην υγιεινή και φυσική ζωή υπάρχουν πάρα πολλά, ωστόσο ας εξετάσουμε δύο από αυτά. Σε μια βρετανική μελέτη αποδείχτηκε ότι οι γυναίκες που κατανάλωναν δύο ή και περισσότερα φλιτζάνια τσάι την ημέρα, διέτρεχαν 50% λιγότερο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου στις ωοθήκες σε σχέση με αυτές που δεν έπιναν καθόλου (πηγή: The Times, 13 Δεκεμβρίου 2005). Επίσης, «μελέτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας μας δείχνουν ότι η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει εξίσου ύφεση ανάμεσα σε ανθρώπους που παίρνουν φάρμακα και σε ομάδες ανθρώπων που απλώς ακολουθούν έναν πιό υγιεινό τρόπο ζωής» (πηγή: British Medical Journal 2006, 392). Ας σημειωθεί ότι τα αντι-υπερτασικά φάρμακα αποτελούν το 20% των εσόδων της διεθνούς φαρμακοβιομηχανίας.

Βλέπουμε λοιπόν πως για άλλη μια φορά προκύπτει το ζήτημα της καλής διατροφής, της συνεχούς άθλησης του σώματος και της αποφυγής χημικών ειδών προκειμένου να εξασφαλιστούν τεχνητά αποτελέσματα στο σώμα των ανθρώπων. Πρέπει κάποια στιγμή να καταλάβουμε ότι το σώμα μας διαθέτει όλους εκείνους τους μηχανισμούς που απαιτούνται για την εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας ή την αποκατάσταση κάποιας ενδεχόμενης ανισορροπίας. Αυτό σε συνδυασμό με την θετική στάση ζωής - καθώς τόσα προβλήματα υγείας δείχνουν να έχουν ψυχοσωματικές αιτίες - μπορεί να μας εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του σώματος. Όσο κοινότοπο κι αν ακούγεται πλέον, πρέπει κάποια στιγμή να συνειδητοποιήσουμε το περίφημο αρχαίο ρητό «νούς υγιής εν σώματι υγιή» και να το εφαρμόσουμε σε κάθε πτυχή της ζωής μας, αναβαθμίζοντας την ίδια σε ένα επίπεδο που να μας αξίζει.

• Ιατρική Γεωλογία
• Η τρυφερή κόρη της Αρχόντισσας του Ουρανού