Τέχνη Σκέψης & Θεραπείας
Οι εναλλακτικές θεραπείες σήμερα
- Λεπτομέρειες
- Γράφει ο/η: Ιωάννης Φύτρος Ιωάννης Φύτρος
- Κατηγορία: Τέχνη Σκέψης & Θεραπείας Τέχνη Σκέψης & Θεραπείας
Η δημοτικότητα των εναλλακτικών θεραπειών αλλά και των ανάλογων σκευασμάτων τα τελευταία χρόνια είναι δεδομένο ότι σημειώνει μια κατακόρυφη αύξηση. Τόσο τα παραδείγματα ανθρώπων που επωφελήθηκαν (ψυχικά και σωματικά) από τη δοκιμή μιας εναλλακτικής θεραπείας, όσο και η γενικότερη τάση των ανθρώπων να επιστρέφουν σε πιο φυσικές μεθόδους αυτοδιαχείρισης της ζωής τους, φαίνεται να αποτελούν καθοριστικοί παράγοντες για την αύξηση του ενδιαφέροντος γύρω από τον εναλλακτικό χώρο.
Η πορεία των εναλλακτικών θεραπειών
Φυσικά, δε χρειάζεται να αναφέρουμε πως οι μέθοδοι και οι νοοτροπίες που περιβάλλουν το λεγόμενο «new age» χώρο δεν είναι και τόσο… «new»! Ουσιαστικά επανεκτιμούμε και επεκτείνουμε γνώσεις και τεχνικές που χρησιμοποιούνταν εμπειρικά επί αιώνες, πριν η συμβατική ιατρική και γενικότερα ο δυτικός τρόπος σκέψης μπουν στη ζωή μας. Βέβαια, τώρα που μπήκαν στη ζωή μας, πλέον προσπαθούμε να επαναπροσδιορίσουμε αυτές τις γνώσεις και τις τεχνικές μέσα από ένα πιο επιστημονικό πρίσμα που επιτάσσει η σύγχρονη δυτική σκέψη και μεθοδολογία.
Σαφώς αυτός ο επαναπροσδιορισμός είναι θεμιτός, ιδίως αν λάβουμε υπόψη πως εδώ και λίγες δεκαετίες η επιστημονική κοινότητα και πιο συγκεκριμένα ο κλάδος της ιατρικής ήταν απόλυτα αρνητικός (αν όχι υπέρμετρα κατακριτικός) απέναντι στις εναλλακτικές θεραπείες και τα παράγωγά τους. Πλέον, καθώς οι εναλλακτικές θεραπείες κερδίζουν έδαφος και εξελίσσονται, το κλίμα δυσπιστίας και προκατάληψης έχει αρχίσει να δίνει τη σειρά του σε μια πιο διαλλακτική προσέγγιση, με τη συστηματική έρευνα τόσο των θεραπευτικών ιδιοτήτων των διάφορων βοτάνων και των παραγώγων τους, όσο και των επιδράσεων που οι ίδιες οι εναλλακτικές θεραπείες δείχνουν να έχουν στον άνθρωπο. Επιπλέον, όσο αυτές οι έρευνες προχωρούν και αποκαλύπτουν τα ευεργετικά αποτελέσματα των εναλλακτικών θεραπειών, παρατηρείται και μια αυξανόμενη αποδοχή αυτών των μεθόδων, όχι πλέον μόνο σε κοινωνικό επίπεδο, αλλά και σε ακαδημαϊκό ή/και κρατικό επίπεδο.
Οι εναλλακτικές θεραπείες στην Εκπαίδευση
Μερικά πρόσφατα παραδείγματα αυτής της τάσης είναι η ένταξη των φυσικών και εναλλακτικών θεραπειών στο πρόγραμμα σπουδών του αυστραλιανού πανεπιστημίου Southern Cross, η δημιουργία ενός πανεπιστημιακού τμήματος 4ετούς φοίτησης στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Σύδνεϋ με αντικείμενο το βελονισμό, τη βοτανοθεραπεία και γενικότερα την παραδοσιακή κινέζικη ιατρική. Σύμφωνα μάλιστα με το διευθυντή του τμήματος, Chris Zaslawski, οι πανεπιστημιακοί χώροι αποτελούν ένα ποιοτικό περιβάλλον που παράλληλα παρέχει και τις επιστημονικές βάσεις για μια υπεύθυνη και αξιόπιστη εκπαίδευση πάνω στις εναλλακτικές θεραπείες. «Προφανώς η πρόσβαση σε ένα εργαστήριο ανατομίας θα ήταν πολύ δύσκολη εκτός του πανεπιστημιακού χώρου, κι όταν δε δίνεις αρκετές γνώσεις και δεξιότητες [στους βελονιστές] ώστε να βάλουν ένα σωρό βελόνες σε περιοχές του σώματος όπου υπάρχει κίνδυνος να γίνει ζημιά, αρχίζεις να θέτεις σε κίνδυνο τους ανθρώπους. Οπότε, ο μόνος τρόπος για να διασφαλίσεις ότι κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί είναι το να σιγουρευτείς ότι [οι εκπαιδευόμενοι βελονιστές] θα έχουν ένα υψηλό επίπεδο ανατομικών γνώσεων.», δηλώνει ο καθηγητής Zaslawski στην εφημερίδα Sydney Morning Herald.
Το οικονομικό αντίκρισμα
Την ίδια ώρα στην αφρικανική ήπειρο, ο υπουργός υγείας της Κένυα Anyang' Nyong'o, δέχεται μια μεγάλη δωρεά φυτικών συμπληρωμάτων διατροφής από εταιρία κινέζικων συμφερόντων, δηλώνοντας πως σκοπεύει να εφαρμόσει νέες πολιτικές που θα διασφαλίσουν μια κατάλληλη, ασφαλή και αποτελεσματική χρήση παραδοσιακών θεραπευτικών σκευασμάτων. Αν και πιθανότατα αυτονόητο, ίσως να είναι σκόπιμο σε αυτό το σημείο να θίξουμε και το θέμα της εμπορικής εκμετάλλευσης που έρχεται παράλληλα με την αποδοχή των εναλλακτικών θεραπειών και των αντίστοιχων προϊόντων στο δυτικό κόσμο. Αρκεί να αναφέρουμε πως ο σημερινός παγκόσμιος τζίρος φαίνεται να ξεπερνά τα 60 δις δολάρια. Και είναι απόλυτα λογικό, αν σκεφτούμε πως το αυξανόμενο ενδιαφέρον στον εναλλακτικό χώρο (όπως και σε κάθε χώρο) δε μπορεί παρά να μεταφράζεται και σε οικονομικό ενδιαφέρον από πλευράς εταιριών, υπακούοντας στους μηχανισμούς προσφοράς και ζήτησης στην αγορά. Ίσως μάλιστα από κάποιο σημείο και μετά να συμμετέχουν και οι ίδιοι οι μηχανισμοί της αγοράς στην ανάπτυξη των εναλλακτικών θεραπειών, με την έννοια ότι συνεχώς αναπτύσσονται νέες μέθοδοι και νέα σκευάσματα για τον εναλλακτικό χώρο που ενδεχομένως κάποια απ’ αυτά να αποσκοπούν περισσότερο στην οικονομική εκμετάλλευση των καταναλωτών παρά στη βελτίωση της ζωής τους. Είναι μια παγίδα που «αναγκαστικά» καραδοκεί σε κάθε χώρο που αναπτύσσεται οικονομικά με γοργούς ρυθμούς, μιας και συχνά η εμπιστοσύνη και η ελπίδα που εναποθέτει ο καταναλωτής σε μια θεραπεία ή σε ένα σκεύασμα φαίνεται να είναι αντιστρόφως ανάλογη της καταναλωτικής του συνείδησης…
Οι έρευνες για τη χρήση των εναλλακτικών θεραπειών
...Δυστυχώς είναι ελάχιστες και σχετικά παλιές, πλην ενδεικτικές του αυξανόμενου ενδιαφέροντος αλλά και της αντίληψης του κόσμου για τις εναλλακτικές θεραπείες. Μια από τις μεγαλύτερες έρευνες που έχει γίνει στον χώρο δημοσιεύτηκε το Δεκέμβριο του 2008 από το Εθνικό Κέντρο Στατιστικών Υγείας (N.C.H.S.) και το Εθνικό Κέντρο Συμπληρωματικών και Εναλλακτικών Θεραπειών στην Αμερική. Το δείγμα της έρευνας ήταν κάτι λιγότερο από 33.000 άτομα, εκ των οποίων περίπου 9.500 παιδιά.
Το βασικό εύρημα της έρευνας ήταν ότι το 2007 
(το έτος που διενεργήθηκε η έρευνα) 38,3% των ενήλικων αμερικανών και 11,8% των παιδιών χρησιμοποιούσαν κάποια μορφή συμπληρωματικής θεραπείας ή σκευάσματος. Η χρήση φαίνεται να αυξάνεται ανάλογα με την ηλικία μέχρι τα 50-59 έτη όπου σημειώνεται το μεγαλύτερο ποσοστό χρήσης εναλλακτικών θεραπειών/σκευασμάτων, ενώ από τα 60 έτη και μετά η χρήση σημειώνει καθοδική πορεία.
Τα πρωτεία της χρήσης τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά κατέχουν τα φυσικά προϊόντα (βότανα και άλλα προϊόντα από φυτά, ένζυμα κ.α.) και πιο συγκεκριμένα τα ιχθυέλαια που αποτελούν πηγή των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, στα οποία αποδίδεται πλήθος ιδιοτήτων όπως αντιυπερτασική δράση και μείωση της κακής χοληστερίνης και των τριγλυκεριδίων. Για τα παιδιά, την πρώτη θέση στην κατανάλωση με ποσοστό 37% κατέχει η εχινάκεια, με τις αντιβιοτικές ιδιότητες που της προσδίδουν, ενώ ακολουθούν διάφορα χάπια με συνδυασμό βοτάνων (18%), λιναρόσπορος σε διάφορες μορφές (16,7%) κ.α.
Οι διάφορες τεχνικές αναπνοών και ο διαλογισμός αποτελούν τις δύο συνηθέστερες μεθόδους εναλλακτικών θεραπειών που χρησιμοποιούν οι ενήλικες, ενώ τα παιδιά φαίνεται να αρέσκονται σε μεθόδους όπως η χειροπρακτική (2,8%) και η yoga (2,1%).
Ο κυριότερος λόγος χρήσης των εναλλακτικών θεραπειών και σκευασμάτων από τους ενήλικες φαίνεται να είναι μυοσκελετικά προβλήματα όπως πόνοι στην πλάτη σε ποσοστό 17%, μυϊκοί πόνοι στο λαιμό (6%) και πόνοι στις αρθρώσεις (5,2%). Για τα παιδιά, ο πρώτος λόγος είναι επίσης οι πόνοι σε πλάτη και λαιμό (6,7%) και ακολουθούν τα κρυολογήματα (6,6%) και το άγχος/στρες (4,8%).
Αυτά είναι τα κυριότερα ευρήματα από μια έρευνα η οποία μπορεί να μας δώσει αρκετά χρήσιμα στοιχεία αν την προσεγγίσουμε με βάση το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο διεξήχθη. Οι αμερικάνοι φαίνεται να έχουν μια πρακτική προσέγγιση των εναλλακτικών θεραπειών τις οποίες φαίνεται να χρησιμοποιούν τόσο για παθολογικές καταστάσεις (πόνους) όσο και για τον εμπλουτισμό της διατροφής τους σε θρεπτικά συστατικά – συστατικά που σε εμάς πιθανόν να μην έχουν τόσο μεγάλη αξία, με την έννοια ότι περιλαμβάνονται έτσι κι αλλιώς στη μεσογειακή διατροφή. Επιπλέον, παρατηρούμε πως μέθοδοι όπως ο βελονισμός, το reiki ή η ομοιοπαθητική που ίσως να περιμέναμε να είναι κάπως πιο διαδεδομένες, δε συγκαταλέγονται μέσα στις 10 πιο συνηθισμένες εναλλακτικές μεθόδους που χρησιμοποιούν.
Σίγουρα θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να δούμε αντίστοιχες έρευνες και σε ευρωπαϊκό ή/και σε εθνικό επίπεδο, προκειμένου να είμαστε σε θέση να βγάλουμε λίγο πιο ασφαλή συμπεράσματα όσον αφορά τις καταναλωτικές συνήθειες των αντίστοιχων κοινωνιών, αλλά και την εικόνα της νοοτροπίας και των αντιλήψεων των ανθρώπων πίσω από αυτές τις συνήθειες. Άλλωστε, οι συμπληρωματικές/εναλλακτικές θεραπείες δείχνουν πλέον να αποτελούν ένα διόλου ευκαταφρόνητο κομμάτι της καθημερινότητας του ευρωπαίου πολίτη, σίγουρα αρκετά μεγάλο για να αγνοηθεί.
Πηγή έρευνας & γραφημάτων: National Center for Complementary and Alternative Medicine (NCCAM)
